धर्म जिज्ञास्यमानानां प्रमाणं परमं श्रुतिः।
द्धितीयं धर्मशास्त्रं तु तृतीयं लोकसङ्ग्रहः।
श्राद्धात् परतरं न्यायच्छे«यस्कर मुदाह्तम् । तस्मात् सर्वप्रयत्नेन श्राद्धं कुर्याद विचक्षणः।।एवं विधानतःश्राद्धं कुर्यात् स्वविभवो चितम् । आब्रहास्तम्बपर्यन्तं जगत् प्रीणति मानवः।।(देवकार्य,पितृकार्य)
यज्ञोपवित उपकर्म, सावित्रयामि अद्भिःमन्त्रिताभिःसिञ्चेत् प्रणवम् सकृत् गायत्रीच जपन् दिग्वन्धनम् तातत्रितयम्अम्बात्रितयम् तातजननीस्वभ«ातरःअध्ययन गर्दा तथ्यांकले उहाँ बताउनुहुन्छ । ज्यो. पण्डित केशव प्रसाद घिमिरेसँग भयकभ्यम् कुराकानिनामभ्ययकःसम्पादित्ःअंशः
यज्ञोपवित परिवर्तनकालःकः ?कथं परिवर्तनीयम् ?
उ— यज्ञोपवीतपविर्तनकालाःउपाकर्मणि सूतके मृतके चैव गते मासचतूष्टये नवयज्ञोपवीतानि धृत्वा जीर्णानि सन्त्यजेत् कथं परिवर्तनियम्,।
पञ्चधेनुनामानि ग्रन्थाधारेण लेखनीयानि ।
उ— पञ्चधेनुनामानि ऋृणधेनुदानम्,— पापापनोदधेनुदानम्,—मोक्षधेनुदानम्,—वैतरणीधेनुदानम्,—उत्क्रान्तिधेनुदानम्,अन्यत्सर्वम् समानम् पञ्चधेनुदानानि पठित्वा ब्राह्मणय ।
चितापिण्डानां नामानि कानि ?
उ—चिता पिण्डानां षष्ठः नामा भवन्ति ।तस्य नामाःनिन्न अनुसारेण शान्ति ।प्रथम मृत्युस्थानेशव,द्धितियः चत्वरस्थाने पान्थ, तृतियःचतुष्पथस्थाने खेचर, चतुर्थःविश्रामस्थाने भूत,पञ्चमःकाष्ठसञ्चयनस्थाने प्रेत, षष्ठःचितास्थाने साधक नाम्ना भवन्ति ।
दशमदिने पिण्डोपरि कति काःतिलतोयाञ्जलयः प्रदीयन्ते ?
उ—कुम्भीपाकनामनरकोतारणय पूर्णतातृप्तता क्षुद्धिपर्ययहेतुको दशमःपिण्डः । पञ्चाशत्तिलतोयाञ्जलयः दशतिलतोयपूर्णपुटपात्रणि ।एवं पञ्चाशत्तिलतोयाञ्जलयःदशमदिने पिण्डोपरि काःतिलतोयाञ्जलय प्रदियन्ते ।
पञ्चभूसंस्काराःके ? तेषां नामानि लिखत ।
उ—पञ्चभूसंस्काराःतेषां नामानि भूमिशोधनम्,– मृत्तिकास्थापनम्,– मार्जनम्,–लेपनम्,ऽसेचनम् ।
सप्तमनुष्याःके ? तेषां नामानि क्रमेण लिखत ।
उ–ॐभूर्भुवःस्वःसनकादयःसप्तमनुष्या इहागच्छन्त्विह तिष्ठन्तु गृहृन्त्वेताञ्जलाञ्जलीन् ।ॐसनकस्तृप्यताम्–२,। ॐसनन्दनस्तृप्यताम् –२,। ॐसनातनस्तृप्यताम्–२ । ॐकपिलस्तृप्यताम् –२,।ॐआशुरिस्तृप्यताम् –२, । ॐवोढुस्तृप्यताम्–२, । २ॐपञ्चशिखस्तृप्यताम्–२। नामानि भवन्ति ।(ॐशुभम)
